Θεοφύλακτος Αχρίδος, Μαρτύριο των Δεκαπέντε Μαρτύρων της Τιβεριούπολης

Το Μαρτύριο των Δεκαπέντε Μαρτύρων της Τιβεριούπολης είναι ένα από τα δύο αγιολογικά έργα που μας σώζονται από τη γραφίδα του σπουδαίου βυζαντινού λογίου επί βασιλείας Αλεξίου Α΄ Κομνηνού (1081-1118) και μετέπειτα αρχιεπισκόπου Αχρίδος Θεοφυλάκτου. Εκτός από το καθαρά αγιολογικό του περιεχόμενο, τα σχετικά, δηλαδή, με τον βίο, το μαρτύριο και τα θαύματα των δεκαπέντε ανδρών που μαρτύρησαν στην Τιβεριούπολη επί βασιλείας Ιουλιανού (361-363) και η λατρεία τους διαδόθηκε ευρύτατα ανάμεσα στους ορθόδοξους πληθυσμούς των Βαλκανίων, το κείμενο εμπεριέχει πολλές πληροφορίες –συχνά μοναδικές– για την ιστορία του πρώτου βουλγαρικού Κράτους και της βουλγαρικής Εκκλησίας, με αποτέλεσμα να αποτελεί μια σημαντική ιστορική πηγή για την ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας κατά τη μέση βυζαντινή περίοδο. Είναι σαφές ότι ο Θεοφύλακτος επιθυμεί με το έργο του να εντάξει την τοπική παράδοση της Αχρίδος γύρω από το μαρτύριο και τα θαύματα των Δεκαπέντε Μαρτύρων, στην ευρύτερη ιστορία του Βυζαντίου, ξεκινώντας από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες και τους διωγμούς του Ιουλιανού, συνεχίζοντας με τον εκχριστιανισμό των Βουλγάρων τον 9ο αιώνα και φτάνοντας έως την εδραίωση του χριστιανισμού στην ευρύτερη περιοχή βορείως της Βαλκανικής χερσονήσου κατά τον 10ο αιώνα.

Η παρούσα νέα κριτική έκδοση του Μαρτυρίου, συνοδευόμενη από τη νεοελληνική απόδοση του κειμένου, σχόλια και εκτενή εισαγωγή, συμπληρώνει οπωσδήποτε ένα κενό της βιβλιογραφίας τόσο για τον ίδιο τον Θεοφύλακτο Αχρίδος όσο και την πνευματική δημιουργία της εποχής των Κομνηνών.